Jozef Vissarionovitsj Dzjoegasjvili: Stalin. Hij liet een onuitwisbare indruk achter op zowel het toenmalige als het hedendaagse Rusland. Waar zijn status echter vroeger werd bevestigd door een zorgvuldige applausmachine, daar staan vandaag de dag zijn spaarzame standbeelden. Toch heeft zijn populariteit niet zo een glijvlucht gemaakt. Over het waarom van de moeizame ontmaskering van een gewezen staatsheld.
Afkomst Jozef werd geboren in Gori en hier ligt meteen een voorname reden van het voortleven van zijn heldenstatus; die wordt gedragen door vele Georgiërs. Ook al had hij zijn naam veranderd, toch was het destijds een landgenoot die ineens de scepter zwaaide over de Sovjetunie. Het is deze nationalistische trots die maken dat hij hedentendage nog een plaats heeft in zijn eigen museum in zijn geboortestad.
Familie Stalin, hij had die naam aangenomen als teken van zijn immense hardheid. Die had hij opgedaan in zijn jeugdjaren. Zijn vader sloeg Jozef en zijn familie regelmatig bijkans dood. De achtergrond wekte een zekere sympathie op bij zijn aanhangers en doet dat nog steeds. Hij was getekend door zijn jeugd, hetgeen hem een zeker alibi verschafte voor zijn latere gruweldaden.
Verdiensten Onder de uitingen van zijn ontspoorde overlevingsmechanismen, heeft Stalin veel betekent voor de toenmalige Sovjetunie. Hij bespoedigde de industrialisatie door zijn collectivisering en zijn planeconomie. Ook maakte hij een achtergebleven maatschappij tot een wereldmacht. Tot slot deed Stalin een succesvolle poging om het analfabetische tegen te gaan. Allemaal feiten die hem nog steeds populair maken bij velen.
Persoonscultus Tijdens het bewind van Stalin werd een immense campagne opgezet die leidde tot de persoonsverheerlijking van hem. Dit ging zover dat zelfs de meest erbarmelijke werkkampen in promotiefilms werden voorgesteld als paradijzen. Het kreeg ook religieuze trekken: Stalin afgebeeld als een van de twaalf discipelen tijdens het avondmaal. Dat stalinisme heeft zijn diepe sporen nagelaten tot aan nu.
Nalatenschap Jozef Stalin wordt vandaag de dag nog steeds heimelijk door vele Russen vereerd als rolmodel. In de schoolboeken wordt hij neergezet als een soort van efficiënte manager die enorme klussen moest klaren en er daarom geen gedoe bij kon hebben. Een groot aantal mensen legt nog dagelijks bloemen neer voor hem bij de muur van het Kremlin. Daar waar nog steeds een van zijn weinige bustes staat.
Stalin in Den Haag
Behalve die aan de Kremlinmuur, staan er nog een aantal bustes versprijd over de voormalige Sovjetunie. Een vergulde versie staat in Georgië, in het stadje Bagdati (Wat zegt een naam?). Ook staat er eentje in een buitenwijk van het Oekraïnse Zaporozje. Het doet echter merkwaardig aan te vernemen dat er eentje is die zich heel dichtbij bevindt. Stalin staat op zijn sokkel in Den Haag. En oorspronkelijk nota bene in de rosse buurt, in de Geleenstraat. Na aanhoudende klachten, vooral van prostituees uit de voormalige Sovjetunie, is meneer echter verhuisd. Kunstzinnig gevangen in een oude telefooncel op een klein grasveldje naast het gemeentemuseum. Staat die toch nog terecht, al is het niet in het internationale strafhof.
Bezemer, J. (2010) Een Geschiedenis van Rusland. Amsterdam: Van Oorschot.
Ulam, B. (1973) Stalin: The man and his era. New York
Marten, L. (1994) Een andere kijk op Stalin. Antwerpen: EPO.
http://www.geschiedenis24.nl/ovt/afleveringen/2012/11-03-2012/Column-Alexander-M-nninghoff.html
