In deze blogpost wil ik aandacht besteden aan de Kunstenaar Kazimir Malevich en zijn invloed op de kunst. Ik begin met een korte biografische schets van Malevich daarna wil ik het kunstwerk ‘het zwarte vierkant’ behandelen en vervolgens zal ik aangeven dat Malevich en met name dit zwarte vierkant impact heeft gehad op de hedendaagse kunst.
Wie is Kazimir Malevich?
Malevich is geboren op 23 februari 1879 in Kiev2. Hij is opgegroeid in een boerengemeenschap in Oekraïne. Zijn ouders waren beide pools. Op zijn 12de3 begon Malevich met tekenen, hij was daarmee de eerste in zijn familie. Zijn belangstelling voor kunst bracht hem naar verschillende kunstopleidingen. Kiev School of Art was de eerste in 1895 en daarna ging hij naar de Stroganov School of Art in Moscow. Aanvankelijk schilderde Malevich in de impressionistische en post-impressionistische stijl. In 1907 kregen zijn werken meer avant-garde kenmerken. Malevich werd steeds bekender bij het grote publiek en het leidde ertoe dat hij het toneel van de opera ‘Victory over the Sun’ mocht maken. In 19154 verscheen het manifest ‘From Cubism to Suprematism’ waarin hij stelde dat alleen abstracte kunst acceptabel is. In 1918 begon hij met lesgeven aan de Vrije Kunst Studio in Moscow waar hij kunstenaar leerde om abstract te tekenen. In 1919 publiceerde hij een boek waarin hij het suprematsime verheft tot de nieuwe kunstvorm. Daarna verhuisde Malevich naar Vitebsk om daar les te geven en kunst te maken. Hij publiceerde zijn werk in Polen en in Duitsland. In 1930 na terugkomst uit Duitsland werd hij gearresteerd, maar uiteindelijk weer vrijgelaten. Zijn werk wordt over het algemeen beschouwd als anti-Soviet. In 1935 is hij gestorven aan kanker. Hij is begraven in Sint-Petersburg in een kist die hij zelf gedecoreerd had met het bekende zwarte vierkant op de voorkant (ik ga het hier straks over hebben).
Kazimir Malevich ontwikkelde een eigen stijl, het Suprematisme. De kunst die hij gemaakt heeft, heeft hij weinig gepubliceerd, maar zorgde er wel voor dat het goed gewaard bleef. De grootste collectie van Malevich buiten Rusland is namelijk gekocht door het Stedelijk Museum in Amsterdam.5
‘Het zwarte vierkant’
Het Zwarte Vierkant
De eerste zuiver Russische kunst in de 20e eeuw wordt het suprematisme genoemd. Een belangrijk icoon hierbinnen is het schilderij ‘Zwart vierkant’ uit 1915. Waarom is dit werk zo bijzonder? Malevich legde, meer dan zijn voorgangers, met dit werk de nadruk op het schilderij als schilderij. Dit deed hij door kunst te reduceren tot een eenvoudige vorm in twee tinten, namelijk zwart en wit, in een bepaalde compositie in het vlak.
De inspiratie voor dit werk deed Malevich op in 1913. Hij was toen betrokken bij de creatie van ‘Victory over the sun’, een belangrijke moderne opera uit die tijd. Binnen het verband van de opera gaf het zwarte vierkant de zonsverduistering in de westerse schilderkunst weer. Het gelijknamige schilderij was bedoeld als een modern icoon dat de traditionele christelijke drie-eenheid verving en een ‘supreme’ realiteit symboliseerde gebaseerd op geometrie en abstractie. Suprematisme dus in ultima forma.
De invloed van Malevich op de moderne kunst
‘Het vierkante vlak geeft het begin aan van het suprematisme, van een nieuw kleurrijk realisme als een soort van abstract scheppen.’ – (Malewitsch)7
Volgends de ideeën van Malevich was het suprematisme ook een kleurenfilosofie, met componenten van tijd en ruimte. De ruimte wordt gekenmerkt door wetenschappelijke en mystieke kanten. Het platte vlak geeft volume en perspectief. Zoals het universum is ook het zware vierkant onbepaald en niet beperkt door een buitengrens. ‘Het Zwarte Vierkant’ is op deze manier een herdefinitie, visueel en conceptueel, van tijd en ruimte in de moderne kunst. De bloeiperiode van het suprematisme was voorbij begin jaren 20. Navolgers van Malevich sloten zich daarna bij andere stromingen aan zoals bijvoorbeeld het constructivisme.
De werken van Malevich behoren tot de meest heldere en oorspronkelijke producten van de 20e eeuwse schilderkunst. Malevich is ruim 80 jaar geleden gestorven maar zijn werken en artistieke ideeën leven voort en trekken belangstelling over de hele wereld. Het is duidelijk dat hij thuishoort in een kleine groep van kunstenaars die met hun werk een heel kunsttijdperk hebben veranderd.
Bronvermelding
2 http://www.kunstbus.nl/kunst/kasimir+malevich.html
3 http://www.geschiedenisbeleven.nl/zwart-vierkant-een-revolutionair-icoon/
4 http://www.theartstory.org/artist-malevich-kasimir.htm
Slavische Studies 