De Russische geschiedenis is een veel omvattende, ingewikkelde geschiedenis. Een geschiedenis die omstreden is en verre van compleet is. Velen Russische machthebbers hebben hun afdruk achtergelaten op deze geschiedenis. Vrijwel allen waren mannen, op Catharina de Grote en de echtgenotes achter de schermen na. Wie waren deze machthebbers door de tijd heen? Is er sprake van continuïteit, zoals een artikel van Weiss uit de New York Times suggereert of werd deze continuïteit doorbroken? Zijn er in de Russische geschiedenis duidelijke machtswisselingen geweest en welke machtsbasis hadden deze machtshebbers?
In het begin van de bekende Russische geschieden, toen het “Russische-volk” nog niet één was, waren de Russische volkeren (de Roes) verdeeld tussen velen vorstendommen en republieken, geleid door verschillende vorsten van verschillende rangen, families en clans. De eerste term die men in in de geschiedenis tegenkomt is die van chan in Arabische, Byzantijnse en Frankische (Garipzanov, 2006) geschriften. De Russische ontsta
Varjaanse lijfwachten van de Byzantijnse keizer, afbeelding uit de Skyllitzes Matrinensis (Biblioteca Nacional de España)
ansgeschiedenis is grotendeels gebaseerd op de zogeheten Nestorkroniek (Povest vremennickh), die deels door de archeologie wordt onderbouwt en duidelijke Viking (Varjagen) en Chazaarse/nomaadse invloeden laat zien (Perrie, 2006). Wie deze machthebbers precies waren en hoe zij zich organiseerde is archeologisch niet bewezen, maar dat er een mate van politieke organisatie was is wel duidelijk. Een belangrijk fundam
ent van deze macht waren (tussen)handelsposten en de rijkdom die men accumuleerde op deze plekken aan de handelsroutes door Rusland (Perrie, 2006).
Volgens de Nestorkroniek was Vladimir Sviatoslavitsj, de grondlegger voor de Kievse prinsen, waar latere Russische dynastieën graag hun bloedlijn op terugvorderden. Zijn nakomelingen creëerden belangrijke regionale machten die oorlog konden voeren, koloniseerden en heffingen konden opleggen, elk met hun eigen droezjina oftewel hof met verschillende uiteenlopende posities (Perrie, 2006). De bojaren, de senior-leden van de regionale droezjina vochten onderling weer met elkaar om lokalere macht en wie van een dynastie aan de macht kwam op de regionale troon. (Crummy, 1993) Dit ingewikkelde feodale “spel der tronen” beheerste de Russische politiek gedurende de gehele middeleeuwen totdat Moskou het Mongoolse juk verdreef en uitgroeide tot de belangrijkste macht in Rusland (Heier, 1970). Tevens wer
Pagina van de nestorkroniek, afbeelding van de Radziwitt Chronicle
d de Grieks-Orthodoxe kerk van groot belang na de val van het Byzantijnse rijk (Bushkovitch, 1990). Na de tijd der troebelen werden de Ruriken heersers opgevolgd door de Romanovs. Opeenvolgende Tsaren, centraliseerde langzamerhand de macht, waaronder Tsaar Peter de Grote die uiteindelijk de bojaren ophief na de Strelsty-opstand en zijn eigen hof en staatsbestel, de dvorjanstvo creëerde (Kappeler, 2001). De Russische aristocratie werd nu via het systeem van de tabel van rangen (tabel’ o rangakh) beoordeeld aan de hand van loyaliteit en dienstbaarheid (Kappeler, 2001).
Deze deels verwesterde adel bleef op zijn plaats tot en met het aantreden van de industriële revolutie en de opkomst van de bourgeoisie (Heier, 1970). Na het mislukken van het stichten van een stabiele Doema (Hosking, 1973) en de communistische revolutie en het gevecht tussen witten en roden dat volgde, werd de adel verdreven naar het buitenland en richtte men daar organisaties op, die de oude adellijke titels bewaarden in oudadellijke associaties zoals the Russian Nobility Association[1] (Wasson, 2006). Een geheel nieuwe groep nam nu de macht over, Lenin en zijn bolsjewistische bondgenoten. De politbureau die hieruit voortkwam nam de macht over, waaruit soms een premier, zoals Stalin, meer, dan wel de volledige macht in handen nam en vaak zuiveringen uitvoerde of politieke tegenstanders buitenspel zette. De heren van de politbureau leefde, afhankelijk van positie binnen de communistisch partij en het staatsbestel, in grootte luxe, iets wat bijvoorbeeld bleek toen de DDR was gevallen (Schemann, 1989).
Ten tijde van de perestrojka en glasnost onder Gorbatsjov kwam een geheel nieuwe groep jonge liberale, door onderhandse partij-verkopen van staatsbedrijven, groep van miljonairs aan de macht. De oligarchen werden al snel bespottend d
Poetin in zijn jongere jaren, afbeelding van de BBC
e kleptocraten genoemd. Deze oligarchen konden het economische en politieke vacuüm van Rusland snel opvullen (Åslund, 2005) (Paler, 1997). Zij bleven aan de macht totdat buitenstaander Poetin, als ex-KGB agent, langzamerhand opklom en de presidentsverkiezingen won. Poetin bemiddelde eerst tussen de oligarchen totdat hij genoeg macht had vergaard om niet-meewerkende oligarchen buitenspel te zetten (Goldman, 2004). Sindsdien regeert Poetin met zijn eigen groep, bevriende oligarchen. Een herhaling van zuiveringen die al te vaak terugkomen in Russische geschiedenis.
In deze blogpost zijn veel termen en gebeurtenissen langsgekomen. Zoek deze vooral op bij interesse en bekijk de bibliografie, de geschiedenis van Rusland is zeer interessant en deze blogpost doet weinig eer aan de gehele geschiedenis. Wat valt te concluderen is, dat er ondanks de communistische revolutie, veel continuïteit is binnen de Russische machtspolitiek. De groepen variëren qua grootte en hun machtsbasis is of financieel dan wel militair, maar herhaling van de geschiedenis lijkt vaak genoeg te hebben plaatsgevonden.
Door Maikel van Sambeek (10427902)
Bibliografie
- Åslund, A. (2005). Comparative Oligarchy: Russia, Ukraine and the United. Studies & Analyses No. 296, 1-17.
- Bushkovitch, P. A. (1990). The Epiphany Ceremony of the Russian Court in the Sixteenth and Seventeenth Centuries. The Russian Review, 1-17.
- Crummy, R. O. (1993). Sources of Boyar Power in the Seventeenth Century: The Descendants of the Upper Oka Serving Princes. Cahiers du Monde russe et soviétique, 107-118.
- Garipzanov, I. (2006). The Annals of St. Bertin (839) and Chacanus of the Rhos. Opgehaald van Academia: http://www.academia.edu/2382954/The_Annals_of_St._Bertin_839_and_Chacanus_of_the_Rhos
- Goldman, M. I. (2004). Putin and the Oligarchs. Foreign Affairs, Vol 83, No 6, 33-44.
- Heier, E. (1970). Religious Schism in the Russian aristocracy 1860-1900. Den Haag: Martinus Nijhoff.
- Hosking, G. A. (1973). Constitutional Experiment, government and Duma 1907-1914. Cambridge: Cambridge University Press.
- Kappeler, A. (2001). The Russian Empire. London: Taylor & Francis.
- Paler, R. L. (1997). The new Russian oligarchy: the nomenklatura, the KGB and the mafiya. Trends in Organized Crime Vol 3, Issue 1, 8-12.
- Perrie, M. (2006). The Cambridge history of Russia. Cambridge: Cambridge University Press.
- Schemann, S. (1989, 12 10). UPHEAVAL IN THE EAST; Tide of Luxuries Sweep German Leaders Away. Opgehaald van The New York Times: http://www.nytimes.com/1989/12/10/world/upheaval-in-the-east-tide-of-luxuries-sweep-german-leaders-away.html?pagewanted=all
- Wasson, E. (2006). Aristocracy and the Modern World. New York: Palgrave Macmillan.
- Weiss, A. S. (2013, 12 30). Russia’s Oligarchy, Alive and Well. Opgehaald van New York Times: http://www.nytimes.com/2013/12/31/opinion/russias-oligarchy-alive-and-well.html?_r=0
Slavische Studies 