Bataljon des Doods
Zoals zo veel facetten van het moderne Rusland lijkt het huidige ideaalbeeld van de Russische vrouw het tegenovergestelde van het ideaal van de Sovjet vrouw. Het huidige stereotype schetst een vrouw die slank tot fragiel is en ongeacht de weersomstandigheden of kwaliteit van het trottoir paradeert op hoge hakken. Toegegeven, met die hoge hakken kunnen ze extreem goed uit de voeten.
Hoe anders werd de Sovjet vrouw geportretteerd? Vladimir Lenin stelde in 1919 dat “To effect [woman’s] emancipation and make her the equal of man it is necessary to be socialized and for women to participate in common productive labor. Then woman will be the equal of man” (Smith, 1977).
De motieven van de bolsjewieken voor gelijkheid van man en vrouw zullen grotendeels economisch zijn geweest. Het betekent simpelweg een groter arbeidspotentieel. Maar er werd weldegelijk een sterk fundament voor vrouwen emancipatie gelegd door de Communistische partij.
In de jaren ’20 was Zhenotdel actief, een departement van de partij dat gericht was op vrouwenbelangen en het ‘bevrijden’ van vrouwen in landelijk en proletarisch Rusland (Stites, 1978). Weliswaar in 1930 gesloten wegens de toen heersende opvatting dat alle vrouwenkwesties in de Sovjet Unie waren ‘opgelost’. Ook was een aanzienlijk deel van de Opperste Sovjet vrouw. Zij waren publiekelijk erg zichtbaar maar als geslacht onder gerepresenteerd in het Politbureau dus ontbeerde het ze aan concrete macht (Rule, 1996).
Deze grensverleggende, nieuwe rol werd door middel van intensieve propaganda in de samenleving geïmplementeerd. De tekst op de onderstaande poster luidt “Weg met de keukenslavernij! Wij eisen een nieuw leven”. De propaganda posters in de Sovjet Unie schetsten sterke vrouwen in functionele kleding die instaat waren hetzelfde werk als mannen te doen. In de fabriek, op de kolchoz of aan het front.
Sommige vrouwen aan het WWII front zijn in Rusland zelfs uitgegroeid tot legendarische proporties. De Nacht Heksen waren een roemrucht regiment van bommenwerpers dat volledig uit vrouwen bestond, zowel de piloten als technici. Natalya Meklin (afbeelding) is één van de helden van de Nacht Heksen. Zij vloog 580 nachtmissies boven Duits gebied tussen haar 20ste en 23ste levensjaar (Cottam, 2006).
Maar veel eerder al pakten Russinnen de wapens op. In 1917 kon Rusland zijn manschappen niet meer inspireren tot doorbraken aan het WWI front. Er werd gezocht naar vrijwilligers voor zogenaamde shock bataljons die de uitgeputte soldaten moesten voorgaan op oorlogspad. Onder de aanmeldingen waren ook vrouwen en dit leidde tot de vorming van het eerste vrouwen bataljon in de lente van 1917. Het Bataljon des Doods samengesteld door Maria Bochkareva die al sinds 1914 vocht voor het Russische leger en was gestegen tot de rang van onderofficier (McDermid, 1999). Het bataljon werd geprezen om haar dapperheid en kleine successen werden geboekt. Als shock bataljon kregen ze de opdracht als eerst de loopgraven uit te stormen in de buurt van Smorgon tijdens het Kerensky Offensief. Ze werden niet gevolgd door de manschappen die hen hadden moeten volgen maar slaagden er wel in drie loopgraven terrein te winnen op de Duitse manschappen, waarna zij volgens de overlevering de gevonden voorraad wodka kapotsloegen voordat deze gedronken kon worden (Stoff, 2006). Helaas werd hun succes in de dagen erna teniet gedaan doordat ze zich moesten terugtrekken en al het gewonnen terrein op moesten geven. Van de 170 strijders vonden er 30 de dood en raakten er 70 gewond. Ook Maria Bochkareva raakte gewond (voor de vijfde keer in haar diensttijd) en bracht zes weken door in het ziekenhuis. De leden van het Bataljon des Doods werd door kolonel Zakrzewski voorgedragen voor de onderscheiding Held van het Russisch Revolutionaire Leger wegens hun heldhaftigheid, moed en sereniteit in de frontlinie (bron: site).
Verspreid over het WWI front verschenen er uiteindelijk nog drie andere vrouwenbataljons. De bataljons werden voornamelijk opgericht uit propagandistische overweging. Ze zouden de patriottistische geest verhogen en werkten beschamend voor de soldaten die weigerden te vechten. Maar in de legertop werd getwijfeld aan de effectiviteit van de bataljons dus werden zij in 1918 ontbonden.
Voor dit jaar, 2014, staat er een Russische filmproductie gepland om het verhaal over het Bataljon des Doods nieuw leven in te blazen.
Bibliografie:
- Smith, Hedrick (1977). The Russians. Ballantine. p.166
- Stites, Richard (1978). The women’s liberation movement in Russia: Feminism, nihilism, and bolshevism, 1860-1930. Princeton University Press
- Rule, Wilma; Noonan, Norma C. (1996). Russian Women in Politics and Society. Greenwood Publishing Group. p.136-137
- Cottam, Kazimiera Janina (2006). Women in war and resistance – Selected Biographies of Soviet women soldiers. Focus Publishing
- McDermid, Jane; Hillyar, Anna (1999). Midwives of the Revolution: Female bolsheviks and women workers in 1917. Ohio University Press. p.179
- Stoff, Laurie (2006). They fought for the Motherland: Russia’s women soldiers in World War I and the Revolution. University Press of Kansas. p.109-111
- http://mywebs.su/blog/history/1552.html
Slavische Studies 